De onveiligheid van geen leiderschap

Het komt maar al te vaak voor. Pestgedrag, machtsspelletjes, intimidatiegedrag of wegkijken. We hebben het vast allemaal gezien, meegemaakt of misschien zelfs aan meegedaan. Niet of nauwelijks opgepikt door het management of zelfs gebagatelliseerd of ontkend. Joost Kampen schreef er een boek over Destructief Leiderschap waarin hij niet zozeer kijkt naar vervelend en grensoverschrijdend gedrag van medewerkers, maar het zoekt bij de basis. In dit geval ontbrekend leiderschap.

Er zijn talloze boeken waarin we kunnen lezen hoe goed leiderschap kan en moet worden ingevuld. Hoe het ideaalbeeld is van de goede leidinggevende/ondernemer. Maar de keerzijde wordt niet uitgebreid belicht, hooguit aangeduid als uitgangspunt van hoe het beter kan.

Voor het beter kan, moet eerst duidelijk zijn wat er fout is of gaat. We hebben het tegenwoordig vaak over grensoverschrijdend gedrag maar dat ontstaat niet zomaar. Hier ontbreekt leiderschap. De leidinggevende of ondernemer die zich betrokken voelt bij zijn organisatie en de mensen die er werken. Die praat en luistert en bijstuurt waar nodig. Waar medewerkers de ruimte krijgen zich te ontplooien maar waar ook regels zijn zodat er geen escalerende machtsspelletjes gespeeld kunnen worden. En waar ligt de grens bij grensoverschrijdend...?

Als dit plaatsvindt op de werkvloer moet er van bovenaf ingegrepen worden. Erger nog is als dit is ontstaan door een onverschillig leiderschap waar intimidatie, laissez-faire, egocentrisch, onveilig of ontwijkend gedrag de norm zijn. Dat creëert een angstcultuur en heeft gegarandeerd schadelijke effecten op de mensen die er werken en op de organisatie.

Joost Kampen verbindt op heldere wijze theorie en praktijk met elkaar. Aan de hand van de vele praktijkvoorbeelden die hij geeft, schetst hij een duidelijk beeld van destructief leiderschap. En wat eenmaal kapot is kun je niet zomaar repareren. Dat moet je helen en dat proces duurt vaak minstens zolang als het geduurd heeft de boel ‘kapot’ of onveilig te maken.

Hij schrijft met name over de organisaties in zijn geheel, maar we herkennen het vast allemaal direct of indirect. Het gebeurt vaak in alle lagen van een organisatie dooretterend van bovenaf waar het of niet gezien wordt of genegeerd wordt. Een excuus? Welnee, waar is die betrokken leider die communiceert en luistert en bijstuurt?

Lynn van de Steen