(Blog) Steeds meer organisaties merken dat het steeds moeilijker is hun vacatures vervuld te krijgen. In de media worden verschillende mogelijke oplossingen genoemd voor dit probleem. Maar wat werkt wel en wat werkt niet? Om maar te beginnen met wat niet werkt: bedrijven die tegen elkaar opbieden met hogere lonen. Als jouw bedrijf 10% meer betaalt, lok je misschien een aantal mensen bij de concurrent weg, maar als deze vervolgens 15% meer biedt, ben je ze even snel weer kwijt. Behalve dat je gezamenlijk misschien een kleine groep mensen naar de arbeidsmarkt lokt die het tot dusver niet de moeite waard vonden om voor de huidige lonen van de bank op te staan, ben je vooral bezig het probleem van de schaarste telkens te verplaatsen: een omgekeerd waterbed. Het water (de beschikbare arbeidscapaciteit) zit wel steeds op een andere plaats, maar het totaal neemt niet toe.
Wat wel helpt, zijn maatregelen die mensen ondersteunen die momenteel geen kans zien te werken. Dat kan gaan om mensen die werk moeten combineren met zorgtaken. Dat kan om een (groot) gezin gaan, maar bijvoorbeeld ook om zorg voor een zieke partner of familielid (mantelzorg). Maar ook mensen met een beperking hebben vaak een probleem om een baan te vinden, bijvoorbeeld omdat de werkplek niet toegankelijk is. Of omdat zij de drukte en de herrie op het werk niet aankunnen. Zeker nu we met zijn alleen steeds meer ervaring hebben met online werken, zou vaker gekeken kunnen worden of daarin een oplossing ligt voor mensen die niet zo makkelijk elke dag naar de werkplek komen.
Voor sommige organisaties biedt migratie mogelijk een oplossing, maar het verleden laat zien dat taal- en huisvestingsproblemen deze optie lang niet overal zinvol maken. Als dit al een optie is dan dient deze steeds met grote zorgvuldigheid te worden toegepast. Voor de lange termijn zullen we serieus moeten nadenken over de mogelijkheden die technologie biedt. Nu laten sommigen van ons het gras al maaien door een robotmaaier en de vloer zuigen door een robotzuiger. Maar ongetwijfeld zit er nog veel meer in het vat. Als de trein zonder machinist kan rijden, komen er mensen vrij die we elders kunnen inzetten. Bijvoorbeeld bij de energietransitie. En als we pakjes per drone laten bezorgen, kunnen sommige van de huidige bezorgers wellicht in de thuiszorg aan de slag. Toekomstmuziek? Inderdaad, en ingewikkeld om te componeren. Des te meer reden om nu al aan de partituur te gaan werken.
Joop Schippers
hoogleraar Arbeidseconomie
Universiteit Utrecht
